Nederlandse vrouwen besteedden in 2016 1,5 uur per week minder aan het huishouden dan tien jaar ervoor, blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Maar mannen pakken het huishoudelijk werk niet op. Hoe is het dan geregeld?
Schoonmaken en opruimen
Vrouwen komen minder in de keuken en minder in de buurt van de wasmachine dan tien jaar geleden, is de belangrijkste bevinding uit het SCP-onderzoek Een week in kaart dat donderdag verscheen. Besteedden vrouwen in 2006 per week 18,8 uur aan schoonmaken, wassen en koken, in 2016 was dit afgenomen tot 17,2 uur. Mannen houden zich al jarenlang zo'n 11 uur per week met huishoudelijke beslommeringen bezig.
De kans dat schoonmakers en werksters een deel van de 'verloren' uren zijn gaan opvullen, is groot. Maar zeker is het niet. Want zij werken veelal zwart, staan dus nergens geregistreerd, laat staan dat enige groei in kaart kan worden gebracht.
Bedrijven die 'witte' huishoudelijke hulpen in contact brengen met opdrachtgevers stellen wel dat ze het drukker krijgen. Dat kan komen doordat consumenten hun websites beter weten te vinden. Hulp in Huis, dat bemiddelt voor 170 duizend legale schoonmakers, noteert sinds oprichtingsjaar 2008 ieder jaar groei. 'Tweederde van onze klanten zijn tweeverdieners', zegt eigenaar Korne Pot.
Socioloog Anne Roeters, betrokken bij het SCP-onderzoek, vermoedt ook dat er meer taken zijn uitbesteed. Haar redenatie: het aandeel hoogopgeleide vrouwen in de Nederlandse bevolking is tussen 2006 en 2016 toegenomen en hoogopgeleiden hebben de gewoonte schoonmaak- en ander werk in huis uit te besteden aan laagopgeleiden.
Boodschappen doen en koken
Of het nu gaat om boodschappen, kleding of tickets voor evenementen, Nederlanders winkelen steeds meer online. Dat is pure tijdwinst. Nederlanders besteedden vorig jaar bijna drie kwartier minder aan het doen van boodschappen en aan winkelen dan tien jaar eerder (5,5 uur in 2006 tegenover 4 uur en 48 minuten in 2016).
Mogelijk geven de onderzoeksresultaten een vertekend beeld: de 1.800 respondenten werd gevraagd hun activiteiten over perioden van tien minuten te rapporteren. 'Snel koken of even eten bestellen zijn hierdoor misschien niet in de resultaten opgenomen', zegt SCP-onderzoeker Roeters.
Voorheen was het bestellen van bezorgmaaltijden vooral iets voor alleenstaande mannen en jongeren die weinig zin hadden in koken, maar de doelgroep van gemaksvoedsel heeft zich verbreed. Denk aan drukke gezinnen die wat te besteden hebben, zegt ABN Amro-econoom Stef Driessen. Uit onderzoek van die bank blijkt dat consumenten in het tweede kwartaal van dit jaar ruim 38 miljoen maaltijden bestelden. Pizza is daarbij favoriet.
'De laatste drie jaar is de markt voor reeds bereide maaltijden verdrievoudigd', zegt Driessen. 'We verwachten dat de vraag in 2018 met nog eens 20 procent zal toenemen. De gestegen welvaart speelt een rol, maar ook het steeds grotere bestel- en betaalgemak.'
Volgens trendwatcher Jan-Willem Grievink, die de voedingsindustrie volgt, gaan Nederlanders de Britten en Amerikanen achterna: vooral de jonge generatie pikt onderweg naar de sportschool of naar een afspraak snel even een maaltijd op. 'Ze willen zichzelf werk en gedoe besparen.'
De zorg voor de kinderen
De gemiddelde Nederlander besteedt een half uur per dag aan de zorg en de begeleiding van kinderen. Voor ouders van kinderen onder de 4 jaar is dit heel wat meer: gemiddeld 14,5 uur per week. Bij zowel vaders als moeders zijn er geen significante verschillen tussen 2006 en 2016. Dat is opmerkelijk, want familiesociologen signaleren juist dat ouders meer dan ooit betrokken zijn bij hun kinderen. In het SCP-rapport valt de term 'intensief ouderschap'.
Psycholoog Louis Tavecchio, die veel onderzoek heeft gedaan naar opvoeding, stelt dat meer betrokkenheid niet per se betekent dat ouders ook meer tijd aan hun kinderen besteden. 'Ouders leven tegenwoordig erg mee met hun kind', zegt hij. 'Ze schuiven bijvoorbeeld gezellig aan voor het avondeten en lezen hun kind voor het slapen gaan voor. Dat was vroeger in grote gezinnen van vijf, zes kinderen wel anders.' Tegelijkertijd besteden ouders de zorg voor hun kinderen meer dan vroeger uit. 'De kinderopvang, grootouders en een breed netwerk aan andere personen worden ingeschakeld om de verzorging en opvoeding voor hun rekening te nemen', aldus Tavecchio.
Uit het SCP-onderzoek blijkt verder dat moeders zowel in 2006 als in 2016 zo'n vier uur per week meer voor hun kinderen zorgen dan vaders. Dit verschil zal in de toekomst kleiner worden, voorspelt Tavecchio. 'Het belang van de vader als opvoeder wordt steeds meer erkend. Dat zie je ook terug in wet- en regelgeving, bijvoorbeeld de verruiming van het vaderschapsverlof.'
May-Britt Mobach (44) uit Haarlem, hoofdredacteur lifestylemagazine Amayzine
'Ik run een platform dat 24 uur per dag actief is. Dat kost veel tijd. Mijn man is televisieproducent en maakt nog veel meer uren dan ik. Het is zonde om de kostbare vrije uren te verkwisten aan het huishouden terwijl er goede schoonmaakbedrijven bestaan. Als je meer dan twee kinderen hebt, zoals wij, is een betaalde oppas in huis financieel veel voordeliger dan naschoolse opvang. Ik begrijp niet waarom niet meer ouders een nanny nemen, als ze die kunnen betalen. Via bemiddelingsbureau TopNanny vond ik vijf jaar geleden Stella. Zij let op onze drie kinderen en ze neemt het huishouden over. Ze doet boodschappen, gaat naar de stomerij, koopt een cadeautje met de kinderen of gaat met hen naar de dokter. In 2006 had ik nog geen kinderen. Mijn man en ik waren dus met ons tweeën. Ook toen werkten we al hard en net als nu hadden we een schoonmaakhulp. Mijn man had als student al een werkster. Hij stapelde al zijn afwas netjes op totdat zij aan het eind van de week langskwam. Vrouwen zouden zich niet schuldig moeten voelen over het uitbesteden van de zorg voor hun kinderen. Een moeder is niet de enige die voor hen kan zorgen. Huisvrouw zijn is een fulltimebaan. Mijn werkdagen zijn relaxter dan mijn thuisdagen.'
Ict'er Emiel Molenaar (32) uit Houten
'Ik werk als freelance ict'er en mijn vriendin is huisarts in opleiding. We werken beiden zo'n veertig uur per week. Daardoor hebben we minder vrije tijd dan vroeger, toen we nog studeerden. Tegelijkertijd willen we op sociaal gebied van alles. Sinds een jaar of twee hebben we een schoonmaker. Die komt eens in de twee weken, drie uur achter elkaar. Op die manier kopen we extra vrije tijd. Op zaterdag willen we chillen, niet poetsen. Ook wat betreft koken houden we het makkelijk. We wonen boven een supermarkt, dus diegene die het eerst thuis is, haalt een maaltijdsalade. Of we eten een stoommaaltijd van Albert Heijn. Op zondag borrelen we standaard met toastjes en een bak sla op de bank. Een tijdlang kookten we uit maaltijdboxen, maar dit bleek minder gemakkelijk dan gedacht. Je komt thuis, wilt snel eten bereiden en dan moet je alsnog een heel recept doorwerken met ingrediënten die je niet kent. Daar zitten we niet altijd op te wachten. We gaan geregeld uit eten, een paar keer per maand. Daarin zijn we simpel: een sateetje en een salade zijn prima. De verdeling van het huishouden is bij ons ongeveer gelijk. Mijn vriendin kookt vaker, maar als ik een dagje thuis werk, doe ik weleens de was. Of ik stofzuig, als dat nodig is.'
'Op zaterdag, dan willen we chillen, niet poetsen'